Jubileum De Tempeleers - 16 november 2022

Allereerst mijn hartelijke dank voor de uitnodiging. Want als De Tempeleers een feestje hebben, dan wil je daar bij zijn. Daan weurt zich eine op de lamp gesjöd. Toch?

Trouwens, ik ben uw beschermvrouw. Dan moet je erbij zijn. Want er moet toch iemand de boel een beetje in de gaten houden. In deze georganiseerde chaos!
Ja, dat zijn jullie eigen woorden. Staat op jullie website; ik verzin het niet.

Maar goed, hiere Tempeleers, wat zeiden Frans Thewissen en zijn mede-initiatiefnemers op 16 november 1945 ook alweer?
‘nne originele, oprechte, plezante en veur Mestreech karakteristieke carnaval viere en behawwe!

Met dat tweeledig doel – vieren en behouden - richtten ze destijds de nieuwe stadscarnavalsvereniging De Tempeleers op.
Maar was de vereniging wel nieuw? Of was het eigenlijk een voortzetting van de sociëteit Momus in een nieuwe vorm en met een nieuwe naam?

Het maakt niet uit. Want één ding is zeker: De Tempeleers hebben de vastelaovend voortgezet in de geest van de Momus, die precies honderd jaar heeft bestaan.
Vandaar dat vandaag met trots de viering van een bijzonder jubileumseizoen wordt ingezet: 100 plus 77 jaar.

In de afgelopen 77 jaar heeft jullie vereniging de opdracht van de oprichters zeer ter harte genomen. Namelijk de vastelaovend op een plezierige wijze vieren. En er is bovendien een solide basis gelegd om dit grootse volksfeest voor de toekomst te behouden.

Wat de eerste honderd jaar nogal eens wankel was, is de afgelopen 77 jaar oersterk gebleken.
Alleen een grote ramp in 1953, een oorlog in 1991 en een pandemie in 2021 konden de carnavalsviering tijdelijk tegenhouden.
Voor de rest staat de Mestreechter Vastelaovend zo sterk als ’t Mooswief op haar sokkel op de Markt.

Kortom, 100 plus 77 wordt terecht gevierd. En natuurlijk ook omdat “me neet kint leve zoonder e kloek glaas beer.”

Dames en heren,
De Mestreechter Vastelaovend is niet zomaar een feest. Het is de ziel van de stad.
In de vastelaovend komen de elementen samen die de Maastrichtse identiteit bepalen. Zoals de volksaard, de taal, het gemeenschapsgevoel, de humor en de historie.

Wat wellicht belangrijker is, de vastelaovend versterkt ze. Zou bijvoorbeeld het Maastrichts als stadstaal nog zo levendig zijn zonder carnaval? Ik betwijfel het.
Je kunt die vraag trouwens ook omdraaien. Zou zonder een eigen taal de carnavalsviering in Maastricht zo karakteristiek zijn als die nu is? Als we net als de rest van Nederland meezongen met de Snollebollekes dat er een paard in de gang staat. Ook dat betwijfel ik.

Ad van Iterson schreef jaren geleden in De Limburger: “Het is de cultuur van de stad die wordt opgeladen. Na carnaval weten we allemaal weer welke taal we spreken en welke identiteit ook weer de onze was.”

Kortom, de culturele kracht is enorm. Maar niet alleen dat. Het geldt zeker ook voor de sociale betekenis. Het belang daarvan mogen we in deze tijd niet onderschatten.

De vastelaovend brengt ons samen, schept een band, relativeert, zorgt voor sjariteit en geeft een gevoel van geborgenheid. Daar kun je momenteel niet genoeg van hebben.

Ik krijg elders in het land weleens de vraag hoe ik als burgemeester tijdens carnaval de veiligheid regel met zo’n grote mensenmassa op straat, die nota bene een slok op heeft.
Ik antwoord dan dat de veiligheid zich in grote mate zelf regelt. Natuurlijk er zijn wat spelregels nodig, die we ook handhaven, maar mensen letten echt nog op elkaar. Omdat de vastelaovend behalve een feest een soort van levensstijl is, gebaseerd op onderling respect. Anders was het al lang verdwenen.

Het neemt echter niet weg dat er ook een vorm van organisatie nodig is. Enerzijds om het spel van de vastelaovend te spelen. Daarmee bedoel ik de rolomdraaiing tussen macht en nar. Anderzijds om de elementen die aan dat spel invulling aan geven te organiseren. Ik bedoel dan de traditionele activiteiten zoals het uitroepen van de prins, de optocht en natuurlijk de Machseuverdrach.

Het hoort er allemaal bij. Sterker: de vastelaovend kan niet zonder. Anders zou het gewoon een feest zijn als alle andere.

Die organisatie dat is dus De Tempeleers. Al 77 jaar staan jullie er borg voor.
Waarbij de vereniging goed aanvoelt waar het georganiseerde en ongeorganiseerde moeten samenvloeien.

Ik denk zelf dat daarin het geheim van de Maastrichtse vastelaovend zit. Maar daar zit ook de uitdaging voor de toekomst. Namelijk het behouden van de spontaniteit en de authenticiteit.
Want je ziet steeds meer de commercie en het kant-en-klare amusement in het carnaval oprukken. In hoeveel plaatsen wordt de vastelaovend inmiddels achter hekken gevierd met polsbandjes om en podia van Pinkpop-grootte.

Maar als De Tempeleers en de Maastrichtse carnavalsvierders hun hart blijven volgen – en dat doen ze – zal de Boonte Störrem blieve raoze.

Dan zal ’t Mooswief drie dagen lang over de stad waken. Dan zal de hoege hoeglöstigheid mit belump en vaste hand regere.

Beste Tempeleers,
‘nne groete perficia met het jubileum. Ik spreek mijn complimenten uit voor het vele goede werk. Ik heb er alle vertrouwen dat de Mestreechter Vasteloavend nog lang het spontane volksfeest blijft dat heel de stad bindt.

Hel veel succes en een mooi jubileumseizoen toegewenst.  Aon de geng!

Annemarie Penn-te Strake
Burgemeester van Maastricht