Participatie methodes

Voorbeelden van methodes

Informeren

Informeren is natuurlijk geen participeren. Maar heeft u als initiatiefnemer een eenvoudig plan, dan kan informeren vaak prima volstaan. Plaatst u bijvoorbeeld een schutting om uw tuin of bouwt u een bescheiden dakkapel? Dan is het aan te raden omwonenden minimaal te informeren door even bij ze aan te bellen en hen te informeren over wat u gaat doen. Bevestig altijd per mail wat besproken is en vermeld daarbij de aanpak (duur plan, verwachte overlast, etc.) en het eindresultaat.

Keukentafel- en koffiegesprekken

Bij kleinere initiatieven zijn huisbezoeken op straat- of pleinniveau een beproefde vorm van participatie. Waar nodig doet u dat samen met partners. Als blijkt dat buurtbewoners behoefte hebben aan een gezamenlijk overleg om oplossingen te bedenken, dan kunt u daar alsnog op inspelen. Woningcorporaties en projectontwikkelaars hebben goede ervaringen met dit soort huisbezoeken. De gesprekken zijn waardevol, omdat direct betrokkenen zich erkend voelen en op deze manier meer betekenis kunnen geven aan hun eigen omgeving en leefwereld. Door de persoonlijke contacten ontstaan gelijkwaardige relaties en bovendien begrip en commitment van beide kanten. Zowel direct betrokkenen als de initiatiefnemer krijgen opeens een gezicht en een verhaal.

Wereldcafé - dialoogsessies

In kleine groepjes van zes/zeven mensen worden in vijf korte rondes van zeven minuten antwoorden geformuleerd op vijf vooraf geformuleerde kritische vragen of stellingen. Door de korte tijd ontstaat vaak een energieke en creatieve sfeer. De input uit de rondes wordt door de gespreksleiders centraal ingebracht, waarna een verdere dialoog kan worden aangewakkerd. Wereldcafé werkt uitstekend voor het maken van verbindingen en het komen tot innovatieve ideeën en oplossingen.

Online overleg

Informatieavonden, maar ook bijvoorbeeld een wereldcafé, kunnen heel goed digitaal georganiseerd worden. Zoom is de meest laagdrempelige tool voor betrokkenen. U kunt er break-out rooms in organiseren en u kunt diverse andere tools eraan koppelen. Zo kunt u werken met het miro-board waarop mensen ideeën op geeltjes zetten en deze bespreekbaar maken. U kunt ook een poll (korte vragenlijst) introduceren, met stellingen werken of mensen 1 minuut op de zeepkist laten staan. Het is ook interessant om via deze weg filmpjes te tonen van te realiseren projecten op basis van aanwezige artist impressions of bijvoorbeeld door bij renovatie een modelwoning van binnen en buiten te filmen, zodat mensen een beeld krijgen van de veranderingen. Zorg altijd voor voldoende technische ondersteuning en mensen die bijvoorbeeld de break-out rooms kunnen begeleiden.

Ontwerp- of droomsessies

In verschillende fasen en met behulp van experts brengt u (doelgroepgericht) direct betrokkenen bij elkaar om binnen een vooraf vastgesteld budget en (wettelijke) kaders initiatieven voor te leggen, samen te bespreken en te komen tot een gemeenschappelijke oplossing of invulling. Ideaal om te komen tot oplossingen voor kleinere gekaderde vraagstukken (aanleggen speeltuin, bouwen van aantal huizen) binnen bijvoorbeeld wijken of voor bepaalde doelgroepen. Het bevordert het gemeenschapsgevoel en vergroot het vertrouwen in projecten.

Aan deze methode kan een wedstrijdelement worden gekoppeld door bijvoorbeeld een vrij budget beschikbaar te stellen voor een wijk, buurt of straat. Een regiegroep van direct betrokkenen en eventueel een expert krijgen de leiding en worden uitgedaagd om plannen en ideeën gemotiveerd te beoordelen (eventueel met een digitale stemronde). Zowel de regiegroep als de indieners van ideeën worden vervolgens uitgedaagd zelf de uitvoering ter hand te nemen (co-creatie).

Stadsgesprekken

Het is een idee om op locatie - bijvoorbeeld bij drukbezochte winkelcentra of buurthuizen - stands op te zetten en mensen actief te benaderen en open het gesprek aan te gaan, vragen te beantwoorden en signalen op te vangen. Het is een laagdrempelige manier om inbreng, ervaringen en adviezen op te halen. Een dergelijke actie kan breder worden getrokken door ook andere partners hiervoor uit te nodigen en samen op te trekken. Het is in ieder geval een uitstekende manier om kennis te maken, verbindingen te leggen en uzelf kenbaar te maken.

Doelgericht overleg

Bij al hele concreet uitgewerkte initiatieven kan doelgroepgericht worden overlegd. Nodig daarbij niet alleen direct betrokkenen uit, maar ook bijvoorbeeld bestaande en relevante adviesorganen die in Maastricht werkzaam zijn, zoals: Adviescommissie Sociaal Domein, Adviescommissie Seniorenbeleid, de Commissie Integratie & Mondialisering, JONGR (Jongerenraad), CNME, Milieudefensie, Fietsbond, Platform Minder Validen, Monumentenzorg, etc.. Deze raden geven gevraagd en ongevraagd advies over ideeën en kunnen hun achterban goed bereiken. Het draagt bij aan het bereiken van de relevante doelgroepen en dus het breed ophalen van perspectieven en belangen.

Omgevingswandeling

Wandelend overleggen met kleine groepen kan heel goed werken. Het is een goede manier om praktisch - bijvoorbeeld bij een bouwproject - een gebied goed te bekijken, te bespreken waar knelpunten zitten en om ideeën op te doen. Door samen te wandelen wordt gelijkheid bevorderd, ontstaat vaak een open en vertrouwelijke sfeer en worden relaties gesmeed.

Jongerenparticipatie

Het is niet eenvoudig om jongeren te laten participeren, maar het is zeker niet onmogelijk en jongeren zijn wel degelijk bereid om mee te denken over verschillende thema’s. Jongeren kunnen via jongerenwerkers of jongeren- of studentenorganisaties worden benaderd. Ze zijn ontvankelijk om via WhatsApp-groepen, social media, brainstormsessies op scholen of bijvoorbeeld pizzaparty’s mee te denken. Uit onderzoek blijkt overigens dat onderwerpen niet alleen over aan jongeren gerelateerde zaken hoeven te gaan. Ook andere, soms zwaardere onderwerpen worden vaak vanuit onverwachte, verrassende standpunten door hen belicht. Belangrijk is wel de benadering en begeleiding door iemand uit de eigen doelgroep. Mensen waarmee jongeren zich gemakkelijk kunnen identificeren. Let wel op: in Maastricht wonen veel buitenlandse studenten waarvoor de voertaal Engels is.

Onderzoek

Via online media (social media of website) kunnen flitspeilingen worden uitgezet, met stellingen of vragen. Uiteraard kunnen ook per mail of per post vragenlijsten worden uitgezet om meningen te peilen. Houd er rekening mee dat niet iedereen even handig is met online-communicatie.

Referendum

Over bepaalde kwesties kunt u lokaal of zelfs op wijkniveau een referendum organiseren. Het is een stemming, waarbij direct betrokkenen hun invloed kunnen uitoefenen. Voorwaarde is wel dat mensen goed geïnformeerd worden en weten waar ze over stemmen en dat het stemmen - gezien de soms lage opkomsten bij andere stemmingen - laagdrempelig wordt georganiseerd. Dat kan bijvoorbeeld via een app.

Belanghebbendenraad

Bij een veelomvattend thema of een zeer complex plan kunt u ook denken aan een belanghebbendenraad. Bij een raad loot u direct betrokkenen voor een groep in. U vraagt hen om gedurende een afgebakende tijd met anderen deel te nemen, geeft hen alle details, discussieert met hen over uw plan en vraagt de raad vervolgens te komen tot een gewogen advies. Na het afgeven van het advies wordt de raad ontbonden. Vooral voor grote en complexe plannen zijn deze raden interessant. Ze spelen in op het verantwoordelijkheidsgevoel dat mensen hebben, de drang om mee te doen en de behoefte aan gelijkheid en invloed uit te oefenen. Door de representativiteit kan een grotere diversiteit aan ideeën worden ingebracht. En het is mogelijk dat aanbevelingen gemakkelijker door andere betrokkenen worden geaccepteerd en omarmd. Daar waar direct betrokkenen intensief worden betrokken, valt op dat mensen onder andere minder afgeven op initiatiefnemers/plannen, het vertrouwen toeneemt, iedereen zinnige dingen heeft te zeggen en debatten meestal rustig, redelijk en rationeel zijn.

Voorwaarden

Er zijn uiteraard een paar belangrijke voorwaarden voor het organiseren van een dergelijk open participatieproces, namelijk:

• budget en tijd;
• een representatieve loting;
• liefst een neutrale moderator, die het proces begeleidt, zorgt voor gelijkwaardigheid en kaders toelicht waarbinnen aanbevelingen geformuleerd kunnen worden;
• (relatieve) keuzevrijheid in het bedenken van oplossingen;
• een initiatiefnemer die een stap terug durft te zetten en vooraf verklaart iets met de aanbevelingen te doen en die bij het afwijzen van aanbevelingen dit gemotiveerd en schriftelijk doet;
• een onderbouwde en geplande terugkoppeling naar andere direct betrokkenen.